Viễn cảnh tương lai khi đất nước thiếu hụt nhân lực ngành xây dựng

Ngành xây dựng là trụ cột của mọi nền kinh tế hiện đại. Không có xây dựng thì không có hạ tầng; không có hạ tầng thì không thể nói đến phát triển. Từ cầu đường, bệnh viện, trường học đến các khu công nghiệp và đô thị thông minh – tất cả đều được hình thành từ trí tuệ, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ kỹ sư, kiến trúc sư, kỹ thuật viên. Tuy nhiên, khi lực lượng này ngày càng suy giảm cả về số lượng lẫn chất lượng, hệ quả không chỉ dừng lại ở một lĩnh vực, mà là một khủng hoảng hệ thống trực tiếp tiến trình phát triển quốc gia.

Trước tiên, sự thiếu hụt nhân lực xây dựng sẽ làm gián đoạn hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm. Những công trình giao thông, y tế, giáo dục hay dân sinh không thể hoàn thành đúng tiến độ sẽ kéo theo ách tắc kinh tế, gián đoạn sản xuất và giảm chất lượng sống. Trong bối cảnh Việt Nam đang tăng tốc đô thị hóa và đầu tư công, nếu thiếu đội ngũ kỹ sư giỏi, mục tiêu phát triển hạ tầng sẽ chỉ nằm trên giấy. Không dừng ở tiến độ, tình trạng thiếu nhân lực chất lượng cao buộc doanh nghiệp phải thuê chuyên gia nước ngoài hoặc giao phó kỹ thuật cho nhà thầu ngoại. Hệ quả là chi phí đầu tư tăng cao, năng lực làm chủ công nghệ suy giảm, còn khả năng kiểm soát chất lượng và tiêu chuẩn thi công bị lệ thuộc.

Việt Nam vì thế có nguy cơ đánh mất vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, và lệ thuộc nhiều hơn vào nguồn lực bên ngoài. Đáng báo động hơn, khi ngân sách quốc gia dành cho hạ tầng ngày càng lớn – nhiều dự án có vốn hàng nghìn đến hàng chục nghìn tỷ đồng – thì việc thiếu nhân lực giỏi để lập dự toán chính xác, thiết kế tối ưu, tổ chức thi công hiệu quả và kiểm soát chất lượng sẽ dẫn đến những thiệt hại nghiêm trọng. Tình trạng đội vốn, công trình xuống cấp, sửa chữa chồng chất hay thậm chí phải tái đầu tư là minh chứng rõ nét cho lỗ hổng về con người. Không đầu tư đúng vào nhân lực – thì đầu tư vào hạ tầng sẽ rơi vào vòng xoáy lãng phí và rủi ro kéo dài. Không dừng ở đó, tác động còn lan rộng đến các ngành liên kết như cơ khí, vật liệu, công nghệ, môi trường và bất động sản.

Khi xây dựng – mắt xích trung tâm – suy yếu, toàn bộ hệ sinh thái sản xuất và đầu tư cũng bị chao đảo. Đồng thời, các trường đại học, cao đẳng kỹ thuật cũng rơi vào thế khó trong tuyển sinh và đào tạo, khi hình ảnh ngành xây dựng dần mất sức hút với thế hệ trẻ. Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, kỹ sư xây dựng không còn chỉ là người “ra công trường”. Họ cần thành thạo công nghệ BIM, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) để tối ưu hóa thiết kế, giám sát và vận hành công trình. Nếu Việt Nam thiếu lớp kỹ sư trẻ có tư duy số, chúng ta sẽ tụt lại trong cuộc đua toàn cầu về công nghệ xây dựng.

Giải pháp không thể đến từ một phía. Các trường đại học cần cải tiến chương trình theo hướng tích hợp công nghệ, gắn kết thực tiễn, phát triển kỹ năng mềm và tư duy phản biện, đồng thời thúc đẩy liên ngành với công nghệ thông tin. Doanh nghiệp cần tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo – từ việc đặt hàng nhân lực, tiếp nhận thực tập sinh, đến hợp tác dài hạn với cơ sở giáo dục. Người học cần thay đổi góc nhìn: học xây dựng là hành trình hội nhập toàn cầu, là cơ hội để sáng tạo và dẫn dắt thay vì chỉ là công việc nặng nhọc ngoài công trường. Quan trọng hơn, Nhà nước cần xác lập chiến lược phát triển nhân lực ngành xây dựng như một chính sách vĩ mô, đặt ngang hàng với phát triển hạ tầng quốc gia.

Chỉ khi con người được đặt đúng vị trí trong chiến lược phát triển, hạ tầng mới thực sự vững chắc và bền vững. Một quốc gia muốn đi nhanh và đi xa, không thể thiếu đội ngũ xây dựng mạnh. Không có con người xây dựng – không có tương lai nào được định hình. Kỹ thuật công trình – Định hình tương lai! Ghi chú: Hình ảnh đẹp không liên quan bài viết.

THÔNG TIN LIÊN HỆ

📍 Địa chỉ: Khoa Kỹ Thuật Công Trình (Văn phòng Khoa - Cơ sở 1 - Tòa nhà C, Số 10, Huỳnh Văn Nghệ, P. Bửu Long, Tp. Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai).

🔗 Fanpage: KHOA KỸ THUẬT CÔNG TRÌNH - LHU

☎ Hotline: 0918 453 882 (Nguyễn Khánh Hùng - Trưởng khoa) - 0912 656 356 (Phó Trưởng Khoa - Thầy Nguyễn Thành Trung)